Nutrikosmetyki
to suplementy odżywcze o działaniu kosmetycznym, stworzone w celu zachowania
równowagi fizjologicznej skóry, włosów i paznokci .
Zawarte w
nich składniki są tak dobrane, aby działać w bardzo konkretny sposób np.
hamować procesy starzenia, łagodzić podrażnienia, wspomagać regenerację skóry,
„ułatwiać" opalanie bądź łagodzić skutki nadmiernego opalania czy podnosić
poziom nawilżenia skóry.
ü Zapewnienie warunków do prawidłowej
odnowy wymaga sprawnego dowozu energii, witamin i innych niezbędnych składników
odżywczych.
ü Naturalną drogą odżywiania skóry są naczynia
krwionośne wnikające w brodawek skóry właściwej.
ü Skóra znajduje się na końcu drogi
pokonywanej przez krew zaopatrującą organizm w składniki odżywcze, dlatego tam
właśnie najszybciej powstają i manifestują się ewentualne niedobory, zwłaszcza
witamin i mikroelementów.
Do
najważniejszych suplementów diety należą:
ü witaminy
ü NNKT
ü składniki mineralne
ü substancje pochodzenia roślinnego: karotenoidy
i flawonoidy
ü Witaminy
ü Witaminy to związki niezbędne do
prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Ponieważ nie mogą w nim powstawać, muszą być dostarczane inną drogą, np.
z pokarmem. Odpowiednio dobrane witaminy wpływają na zdrowie i ładny wygląd
naszej skóry. Możemy je stosować doustnie (suplementy) lub poprzez skórę
(kosmetyki). Aby osiągnąć optymalny efekt - najlepiej połączyć obydwie te
metody.
ü Suplementacja odgrywa szczególną rolę
w dermatologii, ponieważ skóra, włosy i paznokcie są „na końcu drogi
odżywczej", dlatego objawy niedoboru witamin w organizmie najszybciej i
najbardziej uwidaczniają się poprzez zmiany w ich wyglądzie.
ü Najlepiej wchłaniają się witaminy
rozpuszczalne w tłuszczach, np. A i E, dużo słabiej - rozpuszczalne w wodzie,
np. witamina C. Dlatego jest używana w kosmetykach głównie w formie pochodnych
rozpuszczalnych w tłuszczach.
ü Spośród innych witamin używanych w
kosmetologii duże znaczenie dla poprawy wyglądu skóry mają również niektóre
witaminy z grupy B. Od niedawna w kosmetykach do pielęgnacji skóry, zwłaszcza
do cery z rozszerzonymi naczyńkami, jednym ze składników jest także witamina K.
Witamina A
ü obok witaminy E jest najważniejszą
witaminą stosowaną w kosmetologii
ü nazywana jest witaminą wzrostu
organizmu i skóry. Bez niej nie zachodzą w organizmie procesy regeneracji
ü niedobór powstaje w wyniku
nieprawidłowości w jej wchłanianiu oraz u osób na beztłuszczowej diecie
odchudzającej. Widocznym objawem jej niedoboru na skórze jest rogowacenie
przymieszkowe, charakteryzujące się szorstkością skóry i pojawieniem się
drobnych, czerwonych grudek na ramionach, udach i policzkach.
ü jest
jednym z częściej stosowanych składników w kosmetykach dla skóry
dojrzałej, gdyż ma działanie przeciwzmarszczkowe. Przyspiesza produkcję
kolagenu w skórze, uelastycznia ją. Może wpływać istotnie na tworzenie się
nowych naczyń krwionośnych, co jest niezwykle ważne dla starzejącej się, źle
ukrwionej skóry.
ü bogatym źródłem witaminy A są produkty
pochodzenia zwierzęcego (tran, mleko, masło, wątróbka!)p
ü prekursorem witaminy A, czyli
prowitaminą A są karoteny- żółte barwniki syntetyzowane przez rośliny, m.in.
pomidory, marchew, morele, brzoskwinie, itd.
ü w dermatologii wykorzystuje się ją
przede wszystkim do pielęgnacji skóry z nieprawidłowym złuszczaniem
Ø regeneruje uszkodzony
naskórek
Ø s tymuluje odnową komórkową, tym
samym odmładzając naskórek
Ø reguluje nieprawidłowe
złuszczanie naskórka
Ø zmniejsza hiperkeratozę
Ø jednocześnie odnawia żywy i
dobrze nawilżony naskórek
Ø kosmetyki z witaminą A są także
polecane dla skóry młodej
(z zaskórnikami) w przypadku problemów z trądzikiem
ü w kosmetykach witamina A występuje w
kilku postaciach, różniących się siłą działania, ale także działaniem drażniącym.
ü najsilniejsza postać to czysty
retinol, lecz w tej formie może być źle tolerowany przez skórę wrażliwą.
ü retinol jest wykorzystywany częściej w
dermokosmetykach.
ü dużo delikatniej działają estry
witaminy A, np. palmitynian witaminy A, wykorzystywany w kosmetykach od bardzo
dawna, ale niestety najmniej skuteczny, oraz aldehyd (retinaldehyd), który
przekształca się w organizmie w alkohol (retinol) bądź jego kwas (kwas
retinowy).
ü Jest także jednym z częściej
stosowanych składników w kosmetykach dla skóry dojrzałej, gdyż ma działanie
przeciwzmarszczkowe:
Ø przyspiesza produkcję kolagenu w
skórze, uelastycznia ją
Ø może wpływać istotnie na tworzenie
się nowych naczyń krwionośnych,
co jest niezwykle ważne dla starzejącej się, źle ukrwionej skóry
ü Dzienna zalecana dawka witaminy A to
2500 jednostek międzynarodowych. Nie powinna być przekraczana, ponieważ tak jak
inne witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, witamina A może kumulować się w
organizmie, a jej nadmiar wpływa równie niekorzystnie na skórę, jak niedobór.
Witaminy z
grupy B:
Do grupy
witamin B zalicza się:
ü witaminę B1 (tiamina)
ü witaminę B2 (ryboflawina)
ü witaminę B3 zwaną też witaminą PP (niacyna)
ü prowitaminę B5 (pantenol)
ü witaminę B6 (pirydoksyna)
ü witaminę B9 (kwas foliowy)
ü witaminę B12 (kobalamina)
ü zostały nazwane grupą witamin B ze
względu na występowanie w tych samych pokarmach: drożdżach, mleku, ziarnach
pszenicy, owsa i żyta, mięsie (wątróbka) i niektórych jarzynach. Witaminy z grupy
B należą do witamin rozpuszczalnych w wodzie.
ü ze względu na to, że witaminy z grupy
B mają wpływ na wiele procesów zachodzących w skórze, a zwłaszcza we włosach i
paznokciach, znajdują się one często w zestawach witaminowych służących
poprawie naszego wyglądu. Zalecane są najczęściej w chorobach łojotokowych
skóry (trądzik) oraz przy problemach ze wzrostem i wypadaniem włosów
ü w kosmetyce (zastosowanie zewnętrzne)
stosuje się przede wszystkim witaminy: B3 (niacynamid), prowitaminę B5
(pantenol), kwas liponowy oraz foliowy. Pozostałe nie wchłaniają się
prawdopodobnie przez skórę.
Witamina B1
ü tiamina jest niezbędna w procesach przemiany
cukrów
ü niedobór witaminy B1 powoduje stany depresyjne,
zaburzenia pamięci, skrócenie oddechu. Duży niedobór może prowadzić do choroby beri-beri. Objawy tej choroby obejmują brak
apetytu, zaparcia, osłabienie mięśni, puchnięcie stóp i podudzi.
ü tiamina zawarta jest w
pełnoziarnistych i wzbogaconych produktach zbożowych, grochu, fasoli,
orzechach, mięsie wołowym i wieprzowym.
Witamina B2
ü ryboflawina jest konieczna do przemian
cukrów, białek i tłuszczów. Jej niedobór (całkowity brak praktycznie nie
występuje) może prowadzić do swędzenia i pieczenia oczu, ich nadwrażliwości na
promienie słoneczne, owrzodzeń języka oraz zajadów. Ryboflawina może być
podawana dodatkowo noworodkom z wysokim stężeniem bilirubiny w przebiegu
żółtaczki fizjologicznej
ü witamina B2 zawarta jest w
mleku i jego produktach, mięsie, liściastych zielonych warzywach, produktach
pełnoziar-nistych i maśle. Przy przedawkowaniu ryboflawina powoduje ciemne
zabarwienie moczu
Witamina B3
ü niacyna lub witamina PP jest niezbędna do
prawidłowego metabolizmu tkankowego niedobór lub bardzo rzadko występujący brak
witaminy PP może prowadzić do schorzenia zwanego pelagrą (biegunka,
dolegliwości żołądkowe, zmiany skórne, owrzodzenia w jamie ustnej, zaburzenia
natury psychicznej)
ü witamina PP znajduje się w mięsie,
jajach, mleku i jego przetworach. Należy uważać, by jej nie przedawkować i nie
przyjmować przewlekle w dużych dawkach, ponieważ mogą wystąpić bóle głowy,
zaczerwienienie twarzy, uczucie ciepła, suchość i świąd skóry, bóle stawów i
mięśni, zaburzenia oddychania
ü Działanie na skórę:
Ø witaminę B3 stosuje się w kosmetykach
przeciwtrądzikowych ze względu na działanie ograniczające nadmierną pracę
gruczołów łojotokowych.
Ø poprawia funkcjonowanie bariery
ochronnej naskórka i chroni przed utratą wody przez skórę
Ø hamuje
uwalnianie histaminy - czynnika powodującego poszerzenie naczyń
krwionośnych
Ø ogranicza zaczerwienienia skóry,
zwłaszcza powstałe w wyniku działania słońca
Ø jest stosowana w kosmetykach dla skóry
wrażliwej i naczyniowej
Ø poprawia koloryt skóry, zmniejsza
zażółcenie karnacji, co wykorzystuje się zwłaszcza w kosmetykach dla Azjatek.
Witamina B5
ü kwas pantotenowy jest niezbędny w metabolizmie
cukrów, białek i tłuszczów. Znajduje się w grochu, fasoli, mięsie i
pełnoziarnistych produktach mącznych
ü niedobór witaminy B5 w
skórze powoduje nieprawidłowe rogowacenie naskórka, szorstkość skóry i
nadmierne złuszczanie
ü odpowiedzialna jest także za
wytrzymałość i nawilżenie włosów.
ü kosmetyki z witaminą B5 mają działanie
nawilżające i ochronne, wspomagają regenerację naskórka, co wykorzystuje się
przede wszystkim w kosmetykach dla skóry wrażliwej, po oparzeniach słonecznych
i dla poprawy gojenia.
ü jej obecność w kosmetykach do włosów
(szampony, maski) wzmaga działanie wygładzające i uelastyczniające tych
preparatów.
ü ze względu na wchłanianie się do
płytki paznokcia stosuje się ją także w kosmetykach wzmacniających paznokcie.
Witamina B6
ü pirydoksyna jest niezbędna do prawidłowej
przemiany białek, tłuszczów i cukrów. Niedobór pirydoksyny może prowadzić do
niedokrwistości, uszkodzenia nerwów, napadów drgawkowych, chorób skóry
podobnych do wyprysku łojotokowego i owrzodzeń w jamie ustnej
ü pirydoksyna zawarta jest w mięsie,
bananach, fasoli, żółtkach jaj, orzeszkach ziemnych i produktach zbożowych.
Witamina B6 nie ulega niszczeniu w trakcie gotowania
Witamina B9
ü kwas foliowy (folacyna) - niedobór
tego składnika może prowadzić do wystąpienia niedokrwistości oraz zmian w
układzie nerwowym. Jest niezbędny zwłaszcza w życiu płodowym, gdyż jego
niedobór może być przyczyną wad wrodzonych u dziecka
ü kwas foliowy znajduje się w wielu
warzywach (zwłaszcza zielonych), ziemniakach, zbożach i podrobach. Najbogatszym
źródłem kwasu foliowego są świeże owoce i warzywa. Bardzo łatwo jest zniszczyć
kwas foliowy poprzez nieprawidłowe przygotowanie i zbyt długie gotowanie
posiłków. Dlatego powinny go przyjmować kobiety w ciąży oraz w okresie
karmienia piersią. Niektóre badania wykazują, że przyjmowanie kwasu foliowego
przez kobietę w okresie ciąży w dawce 400 mg dziennie, zmniejsza ryzyko
wystąpienia wad cewy nerwowej. Witamina B9 zalecana jest również w zaburzeniach
wchłaniania jelitowego i ogólnym wyniszczeniu organizmu.
ü stosowana jest w niektórych
kosmetykach dla skóry dojrzałej, gdyż - jak zapewniają producenci - przyspiesza
dojrzewanie komórek i ich odnowę. Wchłanianie tego czynnika przez skórę nie
zostało jednak potwierdzone naukowo.
Witamina B12
ü kobalamina jest niezbędna do
prawidłowej syntezy czerwonych krwinek w szpiku. Zaburzenia we wchłanianiu witaminy B12
prowadzi do anemii złośliwej. Przewlekłe choroby jelit, zakażenie tasiemcem,
stan po resekcji części żołądka i jelit mogą również wywoływać niedokrwistość
spowodowaną niedoborem witaminy B12. Podobnie wegetarianie i osoby stosujące
restrykcyjne diety. Niedobór prowadzi do wystąpienia niedokrwistości,
dolegliwości żołądkowych i nieodwracalnego uszkodzenia nerwów obwodowych
ü witamina B12 znajduje się
przede wszystkim w rybach, wątróbce, żółtkach jaj, mleku, serach
podpuszczkowych. Nie znajdziemy jej w żadnych warzywach. i.
ü przy przedawkowaniu witaminy B12
może wystąpić przewlekła biegunka i swędzenie skóry
Witamina C
ü ma silne właściwości antyutleniające,
czyli chroniące przed wolnymi rodnikami. Jest z tego powodu często stosowana w
zestawach „witamin przeciwzmarszczkowych" oraz polecana osobom w wieku
podeszłym. Wykazano bowiem, że witaminy antyutleniające mogą chronić przed
niektórymi nowotworami
ü występuje w wielu owocach i jarzynach,
zwłaszcza spożywanych na surowo (np. owocach cytrusowych, papryce). U osób
prawidłowo odżywiających się dość rzadko stwierdza się jej niedobór. Nie ma
ryzyka przedawkowania, gdyż jej nadmiar w organizmie wydalany jest z moczem
ü W kosmetologii witamina C stosowana
była w tzw. kosmetykach „naturalnych" już od setek lat! Jednak podobnie
jak większość witaminy C traci się w trakcie gotowania potraw, tak samo łatwo
„ucieka" ona z kosmetyków. Powietrze i światło utleniają ten delikatny
składnik, a na dodatek trudno wnika on do skóry. W ostatnich czasach opracowano
więc nowe formy biologicznie aktywnej witaminy C, cechujące się dużo większą
odpornością na niszczący ją wpływ środowiska. Znacznie usprawniono wchłanianie
witaminy C, między innymi dzięki opracowaniu specjalnych nośników
ü transporterów (cząsteczek podobnych do
liposomów), przenoszących aktywną postać witaminy w głąb naskórka.
ü witamina C jest silnym
antyutleniaczem, chroniącym przed niszczącym działaniem wolnych rodników
ü często wykorzystywana w kosmetykach na
„pierwsze zmarszczki”
ü posiada funkcje regeneracyjne:
usprawnia powstawanie proteoglikanów i kolagenu tkankowego. Białka te stanowią
rodzaj rusztowania odpowiedzialnego za sprężystość i elastyczność skóry. Ich
postępujący wraz z wiekiem zanik przyczynia się do powstawania zmarszczek
ü poprawiona synteza kolagenu korzystnie
oddziaływuje na stan kruchych i skłonnych do pękania naczyń krwionośnych, stąd
też często stosuje się witaminę C w pielęgnacji skóry naczyniowej
ü kosmetyki z witaminą C poprawiają
także blask i koloryt cery, stąd poleca się je osobom z cerą „zmęczoną" i
palaczom
Witamina E
ü nazywana jest „witaminą młodości"
i obok witaminy A i C jest jedną z ważniejszych witamin stosowanych w
kosmetologii
ü występuje najobficiej w nasionach
zbóż, słoneczniku, kiełkach soi, pszenicy, kukurydzy oraz olejach roślinnych
ü ma silne właściwości antyoksydacyjne -
jest jednym z najsilniejszych czynników chroniących przed wolnymi rodnikami.
wpływa pozytywnie na układ krążenia, usprawnia procesy myślowe
ü wpływa na układ do krewny, czyli na
funkcjonowanie gruczołów hormonalnych, zatem zapewnia równowagę hormonalną
ü wykorzystuje się ją w zestawach
witamin dla osób starszych i w wielu „witaminach przeciwzmarszczkowych”
ü w suplementacji doustnej często podaje
się razem z witaminą A, a w kosmetykach
razem z witaminą C, gdyż czynniki te w połączeniu wzmacniają swoje działanie.
ü stosowana w kosmetykach, dość dobrze
wchłania się przez naskórek, choć w droższych preparatach „zamyka się" ją
w specjalnych nośnikach usprawniających jej wchłanianie
ü chroni skórę przed uszkodzeniami,
wzmacnia barierę naskórka i odnawia lipidy międzykomórkowe, nazywane cementem
skóry
ü uelastycznia skórę
ü zapotrzebowanie na tę witaminę wzrasta
w okresie dużego nasłonecznienia. Stosuje się ją więc często w kosmetykach
ochronnych, przeciwsłonecznych i przeciwmarszczkowych
Witamina K
ü jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach
ü jest odporna na działanie temperatury,
ale bardzo wrażliwa na działanie zasad i światła, zwłaszcza promieni
ultrafioletowych. W praktyce stosuje się często utlenioną pochodną witaminy K1,
która nie jest wrażliwa na światło
ü występuje głównie w warzywach (sałata,
szpinak, brukselka, kalafior, cukinia, ogórki, pomidory, brokuły, fasola
zielona) oraz jajkach i mleku
ü niedobór witaminy K stwierdza się dość
rzadko, głównie u osób długotrwale przyjmujących antybiotyki oraz w przypadku
niektórych chorób wrodzonych, nazywanych skazami krwotocznymi. Nie ma też
ryzyka przedawkowania witaminy K
ü ma działanie przeciwkrwotoczne. Przy
udziale witaminy K powstaje skrzep i dochodzi do zatrzymania krwawienia oraz
zamknięcia się światła uszkodzonego naczynia
ü w kosmetologii witamina K jest
stosowana dość rzadko i od niedawna - głównie w kremach dla skóry ze
skłonnością do zasinień
ü kremy z witaminą K wykorzystuje się do
zapobiegania wynaczynieniom oraz do przyspieszenia wchłaniania się skórnych
wylewów po urazach i wypadkach. Mają zmniejszać skłonność do tworzenia się
siniaków, przyspieszać „rehabilitację" skóry po zabiegach kosmetycznych
lub operacjach chirurgicznych i plastycznych. Poprawiają także koloryt skóry z
poszerzonymi i pękającymi naczyńkami krwionośnymi. Mogą rozjaśniać zasinienia i
„pajączki" na nogach. •
Zestawienie
wybranych nutrikosmetyków dostępnych w aptekach
Produkt/Producent
|
Składniki
aktywne
|
Forma
|
W
opakowaniu
|
Dawkowanie
|
Alphol
omega plus /Tymofarm
|
Nienasycone
kwasy tłuszczowe (omega-3,omega-6, omega-9), Witamina C, Witamina E Selen,
Biotyna
|
Kapsułki
|
60 kaps.
|
2 kaps. (do
40 r.ż.), 4 kaps. (>40 r.ż.) dziennie, przez minimum 2 miesiące
|
Capivit A+E mite Capivit A+E forte Capivit
HydroControl
Capivit Sun
System /GlaxoSmithKline
|
Retinol +
Tokoferol Wit. A, E, Olej z nasion ogórecznika Beta - karoten (50mg mite/1
50mg forte)
|
Kapsułki
elastyczne
|
30 kaps.
|
1 kaps.
dziennie (profilaktyka) 2-3 x 1 kaps. (niedobory)
|
Cealin
/Biokraft Pharma
|
Sprzężony
kwas linolowy
|
Kapsułki
|
60 kaps.
|
3 x 1
kaps., po 4 tygodniach 1 x 1 kaps.
|
Cellasene /Medestea
.
|
Lipovascolen
|
Kapsułki
|
40 kaps.
|
2 x 1 kaps.
przez 6-8 tygodni
|
Evelle
/Pharma Nord
|
Pycnogenol
Kompleks Bio Marinę (proteiny i polisacharydy) Krzem
|
Tabletki
|
60 tabl.
|
2 x
dziennie 1 tabl.
|
H-Pantoten
/Amis Medica
|
Pantenol,
Biotyna, Witamina E, Kwas foliowy Krzem, Cynk, Żelazo, Meionina, Cysteina
|
Tabletki
|
120tabl.
|
1 x
dziennie 2-4 tabl.
|
InneovJędrność
/UOreal
|
Izoflawony
sojowe Lakto-Likopen, Witamina C
|
Kapsułki
|
30 kaps.
|
3 kaps.
dziennie, przez minimum 3 miesiące
|
lnneov
Gęstość /UOreal
|
Tauryna,
Katechiny, Cynk
|
Tabletki
|
60 tabl.
|
2 tabl.
dziennie, przez minimum 3 miesiące
|
MBE
/Hasco-Lek
|
Witamina E
Witamina B6
|
Kapsułki
|
60 kaps.
|
1 x
dziennie 1 kaps. (profilaktyka), 2 x dziennie 1 kaps., (leczniczo)
|
Merz
Spezial Anti Agę /Merz
|
Nienasycone
kwasy tłuszczowe (omega-3,omega-6), Witamina C, Witamina E, Witamina A, Cynk,
Koenzym Q10
|
Kapsułki
|
70 kaps.
|
2 x
dziennie 1 kaps.
|
Merz Spezial Dragees /Merz Pharmaceuticats
|
b-karoten
Witaminy (A, 81,2,6,12, C, D3, E), Pantotenian wap-
WA,
ftRftjTOi,, V_-C\jS\\)TO,,
Żelazo,
Wyciąg drożdży
|
Tabletki drażowane
|
60 draż.
|
2 x
dziennie 1 draż.
|
Silica
/Naturell
|
Krzem,
Cynk, Witamina E, Witamina 61,2,3,5,6, Biotyna
|
Tabletki
|
50/1 00
tabl.
|
1 tabl.
dziennie
|